B. I, 16-19
ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΑΜΨΑΚΟΥ
ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
[16] οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Σάμου ὁρμώμενοι τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν, καὶ ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον ἐπέπλεον, καὶ παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν, καὶ στρατηγοὺς πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον.
[17] Λύσανδρος δ᾽ ἐκ τῆς Ῥόδου παρὰ τὴν Ἰωνίαν ἐκπλεῖ πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον πρός τε τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν καὶ ἐπὶ τὰς ἀφεστηκυίας αὐτῶν πόλεις. ἀνήγοντο δὲ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι' ἡ γὰρ Ἀσία πολεμία αὐτοῖς ἦν.
[18] Λύσανδρος δ᾽ ἐξ Ἀβύδου παρέπλει εἰς Λάμψακον σύμμαχον οὖσαν Ἀθηναίων καὶ οἱ Ἀβυδηνοὶ καὶ οἱ ἄλλοι παρῆσαν πεζῇ. ἡγεῖτο δὲ Θώραξ Λακεδαιμόνιος.
[19] προσβαλόντες δὲ τῇ πόλει αἱροῦσι κατὰ κράτος, καὶ διήρπασαν οἱ στρατιῶται οὖσαν πλουσίαν καὶ οἴνου καὶ σίτου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων πλήρη’ τὰ δὲ ἐλεύθερα σώματα πάντα ἀφῆκε Λύσανδρος.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
[16] Οι Αθηναίοι έχοντας ως ορμητήριο τη Σάμο λεηλατούσαν τη χώρα του βασιλιά και έπλεαν εναντίον της Χίου και της Εφέσου και προετοιμάζονταν για ναυμαχία και εξέλεξαν ως στρατηγούς επίσης, εκτός από αυτούς που υπήρχαν, το Μένανδρο, τον Τυδέα και τον Κηφισόδοτο.
[17] Ο Λύσανδρος απέπλευσε από τη Ρόδο, παραπλέοντας τα παράλια της Ιωνίας, για τον Ελλήσποντο με σκοπό να εμποδίσει τον απόπλου των αθηναϊκών πλοίων και να υποτάξει τις πόλεις που είχαν αποστατήσει από αυτούς (= Λακ.). Συγχρόνως και οι Αθηναίοι βγήκαν από το λιμάνι της Χίου στην ανοιχτή θάλασσα• γιατί τα παράλια της Μ. Ασίας ήταν εχθρικά σ’ αυτούς.
[18] Ο Λύσανδρος έπλεε παραλιακά από την Άβυδο για τη Λάμψακο, που ήταν σύμμαχος των Αθηναίων οι κάτοικοι της Αβύδου και οι λοιποί σύμμαχοι (των Λακ.) έφτασαν πεζοπορώντας και αρχηγός αυτών ήταν ο Θώραξ ο Λακεδαιμόνιος.
[19] Και αφού έκαναν επίθεση στην πόλη, την κυρίεψαν με έφοδο και τη λεηλάτησαν οι στρατιώτες, καθώς ήταν πλούσια και γεμάτη κρασί, σιτάρι και άλλα εφόδια• όλους όμως τους πολίτες ο Λύσανδρος τους άφησε ελεύθερους.
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Στο απόσπασμα αυτό καταγράφονται οι κινήσεις των δύο αντιπάλων, του αθηναϊκού και του σπαρτιατικού στόλου, λίγο πριν από τη ναυμαχία στους «Αἰγὸς ποταμούς ». Οι Αθηναίοι αποπλέουν από τη Σάμο εναντίον της Χίου και της Εφέσου, που είναι οι βάσεις του ναυτικού των Λακεδαιμονίων. Οι αντίπαλοί τους, πάλι, με αρχηγό το Λύσανδρο αποπλέουν από τη Ρόδο και κατευθύνονται προς τα στενά του Ελλησπόντου με διπλό στόχο: να αποκόψουν τον ανεφοδιασμό της Αθήνας με σιτηρά από τον Εύξεινο Πόντο και να τιμωρήσουν τις πόλεις που είχαν αποστατήσει από την Πελοποννησιακή συμμαχία. Ο Λύσανδρος φτάνει στην Άβυδο και από εκεί κινείται για τη Λάμψακο, σύμμαχο των Αθηναίων. Ταυτόχρονα το πεζικό καταφθάνει και με διμέτωπη επίθεση κυριεύουν την πόλη και τη λεηλατούν.
ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ
1. Οἱ δ’ Ἀθηναῖοι... τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν : Οι Αθηναίοι λεηλατούσαν τα παράλια της Μ. Ασίας, γιατί η περσική πολιτική την εποχή αυτή βοηθούσε τους Λακεδαιμόνιους σε βάρος των Αθηναίων. Άλλωστε, ο Κύρος, σατράπης της Λυδίας, ενίσχυε οικονομικά τους Λακεδαιμόνιους, προκειμένου να εξασφαλίσει ως αντάλλαγμα βοήθεια εναντίον του αδερφού του Αρταξέρξη, που τότε ήταν βασιλιάς της Περσίας. Κάτω από την πίεση της ανάγκης λοιπόν βλέπουμε να σχηματίζονται πρόσκαιρες και εύθραυστες συμμαχίες για την επίτευξη προσωπικών βλέψεων.
2. ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον ἐπέπλεον : Οι Αθηναίοι κατευθύνονταν προς την Χίο και την Έφεσο. Οι δύο αυτές πόλεις ήταν σύμμαχοι των Λακεδαιμονίων και οι βάσεις του Πελοποννησιακού στόλου. Αντίθετα η Σάμος, παραδοσιακό προπύργιο των δημοκρατικών άλλωστε, ήταν το ορμητήριο του αθηναϊκού στόλου.
3. παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν : Οι Αθηναίοι ετοιμάζονταν να δώσουν αποφασιστική ναυμαχία εναντίον των Λακεδαιμονίων, που θα έκρινε ευνοϊκά γι’ αυτούς την έκβαση του Πελοποννησιακού πολέμου. Άλλωστε, παρά την προηγούμενη ήττα τους στο «Νότιον ἀκρωτήριον » (407 π.Χ.) και τη χρηματοδότηση των Λακεδαιμονίων από τους Πέρσες, υπερτερούσαν στο ναυτικό. Η Αθήνα ήταν μια πόλη με πολύ μεγάλη παράδοση στο ναυτικό και τα πληρώματα του στόλου της παρά τις κάποιες αποτυχίες είχαν συναίσθηση αυτής της ιστορικής σημασίας του στόλου στην εμπέδωση της κυριαρχίας μέσα στον ελληνικό κόσμο. Η ναυμαχία στις Αργινούσες όμως ( 405 π.Χ) ένα χρόνο νωρίτερα από την καταστροφή στους Αιγός Ποταμούς έμελε να είναι και η τελευταία ναυτική νίκη των Αθηναίων στον πόλεμο.
4. πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι (στρατηγοῖς) : Αυτοί ήταν ο Κόνων, ο Αδείμαντος και ο Φιλοκλής.
5. Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον προσείλοντο : Πρόκειται για τρεις νέους στρατηγούς, που όμως φάνηκαν κατώτεροι των περιστάσεων. Η έλλειψη προνοητικότητας και η αλαζονεία τους οδήγησαν στη συντριβή των Αθηναίων στους «Αἰγὸς ποταμούς, ἀντίον τῆς Λαμψάκου » (θέρος του 405 π.Χ.)
6. Λύσανδρος : Καταγόταν από είλωτες. Έδρασε κυρίως στην τρίτη περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου (413-404 π.Χ.) που ονομάζεται Δεκελεικός ή Ιωνικός Πόλεμος. Ικανότατος στρατηγός και ναύαρχος των Λακεδαιμονίων, υπέρμετρα όμως φιλόδοξος και χωρίς ηθικούς φραγμούς. Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης ανάμεσα στους συμμάχους, σε τέτοιο βαθμό που ζητήθηκε από τους εφόρους να διοριστεί ναύαρχος του συμμαχικού στόλου για δεύτερη φορά. Νικητής στη ναυμαχία κοντά στο «Νότιον ἀκρωτήριον», όπως και στους «Αἰγὸς ποταμούς». Πολιόρκησε την Αθήνα αποκλείοντάς την από την θάλασσα την ίδια στιγμή που η πόλη αντιμετώπιζε προβλήματα και στη στεριά, όταν οι Σπαρτιάτες ήταν οχυρωμένοι στη Δεκέλεια. Κατάφερε έτσι να την υποχρεώσει σε παράδοση. Αυτός εγκατέστησε σπαρτιατική φρουρά στην Ακρόπολη, κατέλυσε τη δημοκρατία και επέβαλε την αρχή των τριάκοντα τυράννων. Απέτυχε σε προσπάθειά του κατά του Αγησιλάου να γίνει βασιλιάς της Σπάρτης. Φονεύτηκε στη μάχη της Αλιάρτου (395 π.Χ.)
7. πρὸς τὲ τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν : Ο Λύσανδρος ξεκίνησε από τη Ρόδο, παρέπλευσε τις ακτές της φιλικής Μ. Ασίας και κατευθύνθηκε προς τον Ελλήσποντο. ‘Ενας από τους σκοπούς του ήταν να αποκλείσει τα στενά του Ελλησπόντου, ώστε να μη βγαίνουν εμπορικά πλοία που μετέφεραν σιτηρά στην Αθήνα. ‘Ετσι, επιδίωκε να αποκόψει τον ανεφοδιασμό της από τον Εύξεινο Πόντο. Οι κινήσεις του Λύσανδρου δείχνουν πάντως ένα σχέδιο προσεκτικά μελετημένο που αποσκοπεί στη σταδιακή εξασθένιση του εχθρού μέσα από την παρεμπόδιση της τροφοδοσίας της πόλης και την καταπτόηση του ηθικού του αντιπάλου
8. παρέπλει εἰς Λάμψακον : Ο Ξενοφώντας επισημαίνει την παράλληλη κίνηση του σπαρτιατικού στόλου που ανεβαίνει τα νερά του Ελλήσποντου και του συμμαχικού στρατού από την Άβυδο που βαδίζει κατά μήκος της μικρασιατικής ακτής με προορισμό τη Λάμψακο. Πρόκειται για πόλη πλούσια σε αγαθά και αξιόλογη για την πνευματική της κίνηση. Χτισμένη στη μικρασιατική ακτή του Ελλησπόντου αρχικά προσχώρησε στην αθηναϊκή συμμαχία. Αργότερα αποστάτησε, αλλά οι Αθηναίοι αντιλαμβανόμενοι τη στρατηγική της θέση την ανακατέλαβαν και την οχύρωσαν.
9. προσβαλόντες τῇ πόλει : Στη Λάμψακο έκαναν διμέτωπη επίθεση ο Λύσανδρος από τη θάλασσα και ο Θώραξ από την ξηρά.
10. αἱροῦσι κατὰ κράτος καὶ διήρπασαν : Η πόλη δεν άντεξε στην επίθεση που δέχθηκε και κυριεύτηκε. Ακολούθησε λεηλασία και αρπαγή κατά το δίκαιο του πολέμου, αφού μάλιστα η πόλη διέθετε άφθονα αγαθά. Παρ’ όλα αυτά ο Λύσανδρος άφησε ελεύθερους τους κατοίκους της, ίσως για να κερδίσει τη συμπάθεια και άλλων πόλεων στην περιοχή.
11. διήρπασαν : Τα εκστρατευτικά σώματα στην αρχαιότητα δε διέθεταν σώματα ανεφοδιασμού. Έτσι, τη συντήρησή τους την εξασφάλιζαν με δύο τρόπους: είτε με λεηλασίες είτε με την αγορά των τροφίμων, το αντίτιμο των οποίων κατέβαλλε προσωπικά ο κάθε στρατιώτης.
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Στόχος του συγγραφέα στην ενότητα αυτή είναι να δώσει τις κινήσεις και τις ενέργειες των αντιπάλων. Αν και οι πρωταγωνιστές είναι δύο, οι Αθηναίοι και οι Λακεδαιμόνιοι, εντούτοις κυριαρχεί η μορφή του Λύσανδρου. Η ιστορική αφήγηση προωθείται μέσα από την παρατακτική σύνδεση των προτάσεων και η μετάβαση από το ένα νόημα στο άλλο με την ευρεία χρήση του συνδέσμου δέ. Οι ενέργειες των δύο αντιπάλων δίνονται συνήθως σε χρόνο παρατατικό (κακῶς ἐποίουν, ἐπέπλεον...), για να αποδοθεί καλύτερα η διάρκειά τους και βέβαια η κινητικότητα των αντιπάλων. Αντίθετα, τα τετελεσμένα/οριστικοποιημένα γεγονότα δίνονται σε χρόνο αόριστο ή σε ιστορικό ενεστώτα (προσείλοντο, ἐκπλεῖ, αἱροῦσι...) για να αποκτήσει ο λόγος σαφήνεια, ζωντάνια και παραστατικότητα και να δοθεί στον αναγνώστη η δυνατότητα μιας καλύτερης εποπτείας του χώρου. Χαρακτηριστική είναι η ποικιλία των προθετικών συνόλων που ρίχνουν φως στο τοπίο και τις κινήσεις των εμπολέμων, αλλά και η χρήση σύνθετων ρηματικών τύπων για τον ίδιο σκοπό. Ακόμα, αξιοσημείωτο είναι ότι έχουμε δύο επίπεδα δράσης, με τους εμπόλεμους να ξεκινούν από διαφορετική αφετηρία μεν, αλλά τελικά να συγκλίνουν προς τον Ελλήσποντο, όπου και οριοθετείται το πεδίο της σύγκρουσης και διαγράφεται το προμήνυμα των εξελίξεων. Το ύφος, τέλος, έχει απλότητα και χάρη, γιατί είναι χαρακτηριστικό του συγγραφέα που τον αποκαλούσαν οι αρχαίοι ἀττικὴν μέλισσαν ή ἀττικὴν μοῦσαν
ΟΙ ΙΔΕΕΣ
1. Η αποκοπή του ανεφοδιασμού καθορίζει τις πολεμικές εξελίξεις και προσδιορίζει το πεδίο της σύγκρουσης.
2. Η αποστασία μιας πόλης από τη συμμαχία σε περίοδο πολέμου προκαλεί τη βίαιη αντίδραση και επέμβαση του ηγετικού μητροπολιτικού κέντρου.
3. Η συμπόρευση ναυτικών και πεζικών δυνάμεων ενισχύει τη δύναμη κρούσης.
4. Η άλωση μιας πόλης επιτρέπει κατά το δίκαιο του πολέμου τη λεηλασία και διαρπαγή της.
ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΛΑΜΨΑΚΟΥ
ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
[16] οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Σάμου ὁρμώμενοι τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν, καὶ ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον ἐπέπλεον, καὶ παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν, καὶ στρατηγοὺς πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον.
[17] Λύσανδρος δ᾽ ἐκ τῆς Ῥόδου παρὰ τὴν Ἰωνίαν ἐκπλεῖ πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον πρός τε τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν καὶ ἐπὶ τὰς ἀφεστηκυίας αὐτῶν πόλεις. ἀνήγοντο δὲ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι' ἡ γὰρ Ἀσία πολεμία αὐτοῖς ἦν.
[18] Λύσανδρος δ᾽ ἐξ Ἀβύδου παρέπλει εἰς Λάμψακον σύμμαχον οὖσαν Ἀθηναίων καὶ οἱ Ἀβυδηνοὶ καὶ οἱ ἄλλοι παρῆσαν πεζῇ. ἡγεῖτο δὲ Θώραξ Λακεδαιμόνιος.
[19] προσβαλόντες δὲ τῇ πόλει αἱροῦσι κατὰ κράτος, καὶ διήρπασαν οἱ στρατιῶται οὖσαν πλουσίαν καὶ οἴνου καὶ σίτου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων πλήρη’ τὰ δὲ ἐλεύθερα σώματα πάντα ἀφῆκε Λύσανδρος.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
[16] Οι Αθηναίοι έχοντας ως ορμητήριο τη Σάμο λεηλατούσαν τη χώρα του βασιλιά και έπλεαν εναντίον της Χίου και της Εφέσου και προετοιμάζονταν για ναυμαχία και εξέλεξαν ως στρατηγούς επίσης, εκτός από αυτούς που υπήρχαν, το Μένανδρο, τον Τυδέα και τον Κηφισόδοτο.
[17] Ο Λύσανδρος απέπλευσε από τη Ρόδο, παραπλέοντας τα παράλια της Ιωνίας, για τον Ελλήσποντο με σκοπό να εμποδίσει τον απόπλου των αθηναϊκών πλοίων και να υποτάξει τις πόλεις που είχαν αποστατήσει από αυτούς (= Λακ.). Συγχρόνως και οι Αθηναίοι βγήκαν από το λιμάνι της Χίου στην ανοιχτή θάλασσα• γιατί τα παράλια της Μ. Ασίας ήταν εχθρικά σ’ αυτούς.
[18] Ο Λύσανδρος έπλεε παραλιακά από την Άβυδο για τη Λάμψακο, που ήταν σύμμαχος των Αθηναίων οι κάτοικοι της Αβύδου και οι λοιποί σύμμαχοι (των Λακ.) έφτασαν πεζοπορώντας και αρχηγός αυτών ήταν ο Θώραξ ο Λακεδαιμόνιος.
[19] Και αφού έκαναν επίθεση στην πόλη, την κυρίεψαν με έφοδο και τη λεηλάτησαν οι στρατιώτες, καθώς ήταν πλούσια και γεμάτη κρασί, σιτάρι και άλλα εφόδια• όλους όμως τους πολίτες ο Λύσανδρος τους άφησε ελεύθερους.
ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ
Στο απόσπασμα αυτό καταγράφονται οι κινήσεις των δύο αντιπάλων, του αθηναϊκού και του σπαρτιατικού στόλου, λίγο πριν από τη ναυμαχία στους «Αἰγὸς ποταμούς ». Οι Αθηναίοι αποπλέουν από τη Σάμο εναντίον της Χίου και της Εφέσου, που είναι οι βάσεις του ναυτικού των Λακεδαιμονίων. Οι αντίπαλοί τους, πάλι, με αρχηγό το Λύσανδρο αποπλέουν από τη Ρόδο και κατευθύνονται προς τα στενά του Ελλησπόντου με διπλό στόχο: να αποκόψουν τον ανεφοδιασμό της Αθήνας με σιτηρά από τον Εύξεινο Πόντο και να τιμωρήσουν τις πόλεις που είχαν αποστατήσει από την Πελοποννησιακή συμμαχία. Ο Λύσανδρος φτάνει στην Άβυδο και από εκεί κινείται για τη Λάμψακο, σύμμαχο των Αθηναίων. Ταυτόχρονα το πεζικό καταφθάνει και με διμέτωπη επίθεση κυριεύουν την πόλη και τη λεηλατούν.
ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ - ΙΣΤΟΡΙΚΑ
1. Οἱ δ’ Ἀθηναῖοι... τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν : Οι Αθηναίοι λεηλατούσαν τα παράλια της Μ. Ασίας, γιατί η περσική πολιτική την εποχή αυτή βοηθούσε τους Λακεδαιμόνιους σε βάρος των Αθηναίων. Άλλωστε, ο Κύρος, σατράπης της Λυδίας, ενίσχυε οικονομικά τους Λακεδαιμόνιους, προκειμένου να εξασφαλίσει ως αντάλλαγμα βοήθεια εναντίον του αδερφού του Αρταξέρξη, που τότε ήταν βασιλιάς της Περσίας. Κάτω από την πίεση της ανάγκης λοιπόν βλέπουμε να σχηματίζονται πρόσκαιρες και εύθραυστες συμμαχίες για την επίτευξη προσωπικών βλέψεων.
2. ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον ἐπέπλεον : Οι Αθηναίοι κατευθύνονταν προς την Χίο και την Έφεσο. Οι δύο αυτές πόλεις ήταν σύμμαχοι των Λακεδαιμονίων και οι βάσεις του Πελοποννησιακού στόλου. Αντίθετα η Σάμος, παραδοσιακό προπύργιο των δημοκρατικών άλλωστε, ήταν το ορμητήριο του αθηναϊκού στόλου.
3. παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν : Οι Αθηναίοι ετοιμάζονταν να δώσουν αποφασιστική ναυμαχία εναντίον των Λακεδαιμονίων, που θα έκρινε ευνοϊκά γι’ αυτούς την έκβαση του Πελοποννησιακού πολέμου. Άλλωστε, παρά την προηγούμενη ήττα τους στο «Νότιον ἀκρωτήριον » (407 π.Χ.) και τη χρηματοδότηση των Λακεδαιμονίων από τους Πέρσες, υπερτερούσαν στο ναυτικό. Η Αθήνα ήταν μια πόλη με πολύ μεγάλη παράδοση στο ναυτικό και τα πληρώματα του στόλου της παρά τις κάποιες αποτυχίες είχαν συναίσθηση αυτής της ιστορικής σημασίας του στόλου στην εμπέδωση της κυριαρχίας μέσα στον ελληνικό κόσμο. Η ναυμαχία στις Αργινούσες όμως ( 405 π.Χ) ένα χρόνο νωρίτερα από την καταστροφή στους Αιγός Ποταμούς έμελε να είναι και η τελευταία ναυτική νίκη των Αθηναίων στον πόλεμο.
4. πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι (στρατηγοῖς) : Αυτοί ήταν ο Κόνων, ο Αδείμαντος και ο Φιλοκλής.
5. Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον προσείλοντο : Πρόκειται για τρεις νέους στρατηγούς, που όμως φάνηκαν κατώτεροι των περιστάσεων. Η έλλειψη προνοητικότητας και η αλαζονεία τους οδήγησαν στη συντριβή των Αθηναίων στους «Αἰγὸς ποταμούς, ἀντίον τῆς Λαμψάκου » (θέρος του 405 π.Χ.)
6. Λύσανδρος : Καταγόταν από είλωτες. Έδρασε κυρίως στην τρίτη περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου (413-404 π.Χ.) που ονομάζεται Δεκελεικός ή Ιωνικός Πόλεμος. Ικανότατος στρατηγός και ναύαρχος των Λακεδαιμονίων, υπέρμετρα όμως φιλόδοξος και χωρίς ηθικούς φραγμούς. Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης ανάμεσα στους συμμάχους, σε τέτοιο βαθμό που ζητήθηκε από τους εφόρους να διοριστεί ναύαρχος του συμμαχικού στόλου για δεύτερη φορά. Νικητής στη ναυμαχία κοντά στο «Νότιον ἀκρωτήριον», όπως και στους «Αἰγὸς ποταμούς». Πολιόρκησε την Αθήνα αποκλείοντάς την από την θάλασσα την ίδια στιγμή που η πόλη αντιμετώπιζε προβλήματα και στη στεριά, όταν οι Σπαρτιάτες ήταν οχυρωμένοι στη Δεκέλεια. Κατάφερε έτσι να την υποχρεώσει σε παράδοση. Αυτός εγκατέστησε σπαρτιατική φρουρά στην Ακρόπολη, κατέλυσε τη δημοκρατία και επέβαλε την αρχή των τριάκοντα τυράννων. Απέτυχε σε προσπάθειά του κατά του Αγησιλάου να γίνει βασιλιάς της Σπάρτης. Φονεύτηκε στη μάχη της Αλιάρτου (395 π.Χ.)
7. πρὸς τὲ τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν : Ο Λύσανδρος ξεκίνησε από τη Ρόδο, παρέπλευσε τις ακτές της φιλικής Μ. Ασίας και κατευθύνθηκε προς τον Ελλήσποντο. ‘Ενας από τους σκοπούς του ήταν να αποκλείσει τα στενά του Ελλησπόντου, ώστε να μη βγαίνουν εμπορικά πλοία που μετέφεραν σιτηρά στην Αθήνα. ‘Ετσι, επιδίωκε να αποκόψει τον ανεφοδιασμό της από τον Εύξεινο Πόντο. Οι κινήσεις του Λύσανδρου δείχνουν πάντως ένα σχέδιο προσεκτικά μελετημένο που αποσκοπεί στη σταδιακή εξασθένιση του εχθρού μέσα από την παρεμπόδιση της τροφοδοσίας της πόλης και την καταπτόηση του ηθικού του αντιπάλου
8. παρέπλει εἰς Λάμψακον : Ο Ξενοφώντας επισημαίνει την παράλληλη κίνηση του σπαρτιατικού στόλου που ανεβαίνει τα νερά του Ελλήσποντου και του συμμαχικού στρατού από την Άβυδο που βαδίζει κατά μήκος της μικρασιατικής ακτής με προορισμό τη Λάμψακο. Πρόκειται για πόλη πλούσια σε αγαθά και αξιόλογη για την πνευματική της κίνηση. Χτισμένη στη μικρασιατική ακτή του Ελλησπόντου αρχικά προσχώρησε στην αθηναϊκή συμμαχία. Αργότερα αποστάτησε, αλλά οι Αθηναίοι αντιλαμβανόμενοι τη στρατηγική της θέση την ανακατέλαβαν και την οχύρωσαν.
9. προσβαλόντες τῇ πόλει : Στη Λάμψακο έκαναν διμέτωπη επίθεση ο Λύσανδρος από τη θάλασσα και ο Θώραξ από την ξηρά.
10. αἱροῦσι κατὰ κράτος καὶ διήρπασαν : Η πόλη δεν άντεξε στην επίθεση που δέχθηκε και κυριεύτηκε. Ακολούθησε λεηλασία και αρπαγή κατά το δίκαιο του πολέμου, αφού μάλιστα η πόλη διέθετε άφθονα αγαθά. Παρ’ όλα αυτά ο Λύσανδρος άφησε ελεύθερους τους κατοίκους της, ίσως για να κερδίσει τη συμπάθεια και άλλων πόλεων στην περιοχή.
11. διήρπασαν : Τα εκστρατευτικά σώματα στην αρχαιότητα δε διέθεταν σώματα ανεφοδιασμού. Έτσι, τη συντήρησή τους την εξασφάλιζαν με δύο τρόπους: είτε με λεηλασίες είτε με την αγορά των τροφίμων, το αντίτιμο των οποίων κατέβαλλε προσωπικά ο κάθε στρατιώτης.
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ
Στόχος του συγγραφέα στην ενότητα αυτή είναι να δώσει τις κινήσεις και τις ενέργειες των αντιπάλων. Αν και οι πρωταγωνιστές είναι δύο, οι Αθηναίοι και οι Λακεδαιμόνιοι, εντούτοις κυριαρχεί η μορφή του Λύσανδρου. Η ιστορική αφήγηση προωθείται μέσα από την παρατακτική σύνδεση των προτάσεων και η μετάβαση από το ένα νόημα στο άλλο με την ευρεία χρήση του συνδέσμου δέ. Οι ενέργειες των δύο αντιπάλων δίνονται συνήθως σε χρόνο παρατατικό (κακῶς ἐποίουν, ἐπέπλεον...), για να αποδοθεί καλύτερα η διάρκειά τους και βέβαια η κινητικότητα των αντιπάλων. Αντίθετα, τα τετελεσμένα/οριστικοποιημένα γεγονότα δίνονται σε χρόνο αόριστο ή σε ιστορικό ενεστώτα (προσείλοντο, ἐκπλεῖ, αἱροῦσι...) για να αποκτήσει ο λόγος σαφήνεια, ζωντάνια και παραστατικότητα και να δοθεί στον αναγνώστη η δυνατότητα μιας καλύτερης εποπτείας του χώρου. Χαρακτηριστική είναι η ποικιλία των προθετικών συνόλων που ρίχνουν φως στο τοπίο και τις κινήσεις των εμπολέμων, αλλά και η χρήση σύνθετων ρηματικών τύπων για τον ίδιο σκοπό. Ακόμα, αξιοσημείωτο είναι ότι έχουμε δύο επίπεδα δράσης, με τους εμπόλεμους να ξεκινούν από διαφορετική αφετηρία μεν, αλλά τελικά να συγκλίνουν προς τον Ελλήσποντο, όπου και οριοθετείται το πεδίο της σύγκρουσης και διαγράφεται το προμήνυμα των εξελίξεων. Το ύφος, τέλος, έχει απλότητα και χάρη, γιατί είναι χαρακτηριστικό του συγγραφέα που τον αποκαλούσαν οι αρχαίοι ἀττικὴν μέλισσαν ή ἀττικὴν μοῦσαν
ΟΙ ΙΔΕΕΣ
1. Η αποκοπή του ανεφοδιασμού καθορίζει τις πολεμικές εξελίξεις και προσδιορίζει το πεδίο της σύγκρουσης.
2. Η αποστασία μιας πόλης από τη συμμαχία σε περίοδο πολέμου προκαλεί τη βίαιη αντίδραση και επέμβαση του ηγετικού μητροπολιτικού κέντρου.
3. Η συμπόρευση ναυτικών και πεζικών δυνάμεων ενισχύει τη δύναμη κρούσης.
4. Η άλωση μιας πόλης επιτρέπει κατά το δίκαιο του πολέμου τη λεηλασία και διαρπαγή της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου